Nie ma jednolitej definicji tego, czym jest uzdolnienie. Dzieci wysoko uzdolnione zazwyczaj znacznie wyprzedzają swoich rówieśników w dziedzinie intelektualnym, artystycznym albo sportowym.
Rodzice mogą rozpoznać, że ich dziecko może być wybitnie uzdolnione na podstawie różnych wskazówek. Często dzieci te szybciej przechodzą przez kolejne etapy rozwoju lub nawet pomijają niektóre z nich. Istnieje jednak wiele innych cech, które wskazują na uzdolnienia.
Za pomocą testu na inteligencję można określić iloraz inteligencji dziecka (IQ). Od wartości powyżej 130, dzieci są uważane za wysoce uzdolnione.
Jeśli umieścisz swoje dziecko w świetlicy, od czasu do czasu będą się również odbywały rozmowy z wychowawcami i kierownictwem świetlicy. Rozmowy te dotyczą często tego, jak dziecko radzi sobie w placówce i czy są jakieś rozbieżności. Jednak niektórzy rodzice otrzymują również podpowiedź, że ich dziecko może być wybitnie uzdolnione i należy je odpowiednio wspierać. Ale co to jest talent i jak go rozpoznać?
W naszym poradniku wyjaśniamy wszystko na temat uzdolnień u małych dzieci. Dowiesz się, co to jest i jakie cechy są typowe. Wyjaśniamy, jak można poddać dziecko badaniom i jakie są możliwości wsparcia.
[button]Dalsze lektury na ten temat[/button]
Spis treści
1. uzdolnienie – potencjał, który należy wykorzystać
Dla wielu osób uzdolnienia to temat, z którym rzadko stykają się w życiu codziennym. Rodzice są więc często na początku przytłoczeni, gdy u ich dziecka zostanie zdiagnozowany talent. Przede wszystkim należy wiedzieć, że uzdolnienie nie jest czymś negatywnym, nie jest chorobą ani niepełnosprawnością. Zasadniczo jest to dar.
Dzieci wysoko uzdolnione w wielu sprawach znacznie wyprzedzają dzieci w tym samym wieku. Często zdarza się nawet, że dzieci te całkowicie pomijają etapy rozwoju. Na przykład nie uczą się najpierw raczkować, jak każde inne dziecko, ale od razu przechodzą do chodzenia.
Zdolności można ogólnie podzielić na trzy obszary:
- wysoce inteligentne
- wysoce kreatywny
- wysoce wrażliwy
W dziedzinie inteligencji, wysoce uzdolnienia najlepiej można określić za pomocą specjalnych testów. Dzieci, których IQ wynosi 130 lub więcej, są klasyfikowane jako wysoce uzdolnione. Z kolei wynik pomiędzy 120 a 130 oznacza, że dziecko jest uzdolnione ponadprzeciętnie, ale nie wysoko. Około 2-3% wszystkich dzieci jest wysoce uzdolnionych. Jednakże, uzdolnienia zazwyczaj występują we wszystkich trzech obszarach jednocześnie.
Dzieci uzdolnione często mają stosunkowo duży zasób słownictwa, są bardzo twórcze i potrafią się dobrze skoncentrować. Chociaż dzieci te są bardziej inteligentne niż przeciętne, niekoniecznie wyróżniają się pozytywnie w przedszkolu lub w szkole. Wręcz przeciwnie. Często dzieci te mają słabe oceny w szkole i wykazują problemy z zachowaniem. Często jednak wynika to z faktu, że są one stale niedostatecznie rozwinięte umysłowo.
Rada: Wysoko uzdolnione dzieci należy zdecydowanie wspierać. Należy dać im możliwość swobodnego rozwijania swoich zdolności.
2. rozpoznać uzdolnienia u własnego dziecka
Rozpoznanie uzdolnień, zwłaszcza u małych dzieci, nie jestłatwym zadaniem. W większości przypadków rodzice nie potrafią prawidłowo zinterpretować oznak uzdolnienia. Co gorsza, porównanie z innymi dziećmi często nie jest dla rodziców możliwe. Widzi się tylko, jak rozwija się własne dziecko, a więc nie można właściwie ocenić, czy rozwój ten różni się od innych dzieci w tym samym wieku.
Ale uzdolnienia są też rzadko rozpoznawane w instytucjach takich jak przedszkola czy świetlice. Powód, dla którego wychowawcy nie rozpoznają uzdolnień, leży w wykształceniu. W większości krajów związkowych pedagodzy nie są wystarczająco przeszkoleni pod kątem uzdolnień.
Zdolne dzieci są najczęściej wykluczane z grona innych dzieci, ponieważ są inne. Odczuwają rozbieżności pomiędzy sobą a rówieśnikami i dlatego często się wycofują. Bez edukacji nie rozumieją, co jest z nimi nie tak i dlaczego są tak nielubiane przez inne dzieci. Pedagodzy z kolei widzą wtedy jedynie, że dziecko wydaje się wykazywać deficyty w obszarze społecznym. Jest to jednak zazwyczaj całkowicie błędna i nieadekwatna diagnoza.
W dalszej części artykułu przedstawiamy Państwu listę typowych cech dla uzd olnień. Jeśli masz przeczucie, że Twoje dziecko może być wybitnie uzdolnione, możesz porównać objawy z cechami z tej listy. Jeśli kilka kryteriów ma zastosowanie, ważne jest, aby odpowiednio wspierać dziecko. Poradę można uzyskać u psychologów lub w odpowiednich instytucjach państwowych, takich jak poradnie rodzinne.
Wysokie uzdolnienia mogą występować, jeśli dziecko
- jest zmotywowane i chce rozwiązywać nietypowe dla wieku zadania już w bardzo młodym wieku.
- bardzo szybko się nudzi.
- nie potrafi zintegrować się z grupą i jest outsiderem.
- pomija fazy rozwoju.
- Bardzo wcześnie zaczyna mówić.
- zadaje dużo pytań i chce wszystko wiedzieć.
- woli otaczać się starszymi dziećmi lub dorosłymi.
- wykazuje duże zainteresowanie literami, cyframi i symbolami.
Ta lista nie jest bynajmniej wyczerpująca. Niektóre wysoko uzdolnione dzieci wyróżniają się nieco innymi zachowaniami. Ponadto maluchy wykazują inne cechy niż na przykład dzieci w wieku szkolnym. Dlatego zawsze należy zasięgnąć porady, a najlepiej zlecić wykonanie testu, który pozwoli określić uzdolnienia.
3. zbadać uzdolnienia
Jeśli Twój maluch wykazuje niektóre cechy z listy, zdecydowanie powinnaś podjąć działania. Im wcześniej zostanie wykryty talent dziecka, tym szybciej będzie można podjąć odpowiednie działania wspierające.
Niemieckie Towarzystwo na rzecz Dzieci Wysoce Uzdolnionych (DGhK) udostępnia na swojej stronie internetowej broszury, które mają na celu edukację rodziców w zakresie uzdolnień. Większość z tych broszur można zamówić lub pobrać bezpłatnie. Ponadto znajduje się tam lista kontaktów i adresów dla poszczególnych regionów.
HAWIK IV
Najbardziej rozpowszechnionym testem IQ jest HAWIK IV. Może być on jednak podawany tylko dzieciom w wieku od sześciu do dwunastu lat. Z kolei dla dzieci w wieku przedszkolnym stosuje się głównie HAWIKA III.
Aby móc określić uzdolnienia, należy przeprowadzić test inteligencji. Testy te określają iloraz inteligencji dziecka (IQ). W tym celu należy rozwiązać różne zadania. Najlepiej zlecić wykonanie tego testu wykwalifikowanemu psychologowi. Oni potrafią najlepiej ocenić i zinterpretować wyniki. Na koniec poproś, aby dał Ci raport z testu. Dzięki niemu zawsze będziesz mógł sprawdzić, w jakich dziedzinach Twoje dziecko wykazuje ponadprzeciętne zdolności.
Podobnie jak w przypadku innych testów, wyniki badania IQ nie są w 100% dokładne. Jednak wartość ustalonego IQ odbiega średnio tylko o maksymalnie 5 punktów od wartości rzeczywistej. Przykładowo, jeśli test wykaże, że dziecko ma IQ równe 138, to dokładna wartość mieści się na pewno w przedziale 133-143, dzięki czemu można udowodnić uzdolnienia.
Rada: Aby zabezpieczyć wyniki testu, należy zawsze zlecić przynajmniej jedno dodatkowe badanie małego dziecka.
4. Wspieranie dzieci uzdolnionych
Dzieci uzdolnione często wykazują problemy behawioralne. Zdarza się również, że pedagodzy przedwcześnie diagnozują dzieci wysoko uzdolnione z AD(H)S. Problem leży w braku wiedzy. Problem leży w braku wiedzy na temat specyficznych objawów.
Jeśli nie ma specjalnego wsparcia dla dzieci zdolnych, mogą one stać się agresywne lub przygnębione. Odmawiają udziału w zabawach i są wykluczane z całej grupy. Dlatego tym bardziej ważne jest rozpoznanie uzdolnień i zainicjowanie specjalnych działań wspierających.
Wsparcie może być udzielane z jednej strony przez przedszkola i szkoły, ale z drugiej strony również przez rodziców. W przedszkolu lub szkole dziecko powinno otrzymywać specjalne zadania, aby uniknąć niedoceniania. Mogą to być np. zadania w formie puzzli lub specjalne lekcje wspomagające. Ważne jest, aby dziecko otrzymało wolną przestrzeń do rozwijania swoich zdolności.
Największym zadaniem jako rodzica jest sprawienie, aby dziecko czuło, że uzdolnienia są czymś dobrym, a nie złym. Rozmawiaj otwarcie o uzdolnieniach, aby dziecko wiedziało, jaki ma potencjał. Daj więc dziecku wiele okazji do swobodnego rozwijania swoich mocnych stron.
Dalsze wskazówki, aby optymalnie wspierać swoje dziecko:
- Nie hamuj, ale zachęcaj dziecko do zapału do nauki.
- Wspieraj dziecko zarówno w odniesieniu do mocnych, jak i słabych stron.
- Zapewnij dziecku dostęp do różnych materiałów do nauki.
- Organizuj spotkania z innymi zdolnymi dziećmi.
- Korzystaj z zajęć pozalekcyjnych, które mogą spodobać się Twojemu dziecku (np. klub szachowy lub wczesna nauka języka obcego).
FAQ – ważne pytania i odpowiedzi
Od jakiego wieku można przeprowadzić test na inteligencję?
Testy na inteligencję są zasadniczo odpowiednie dla dzieci w wieku od około dwóch do trzech lat. Ponieważ jednak rozwój w tym wieku dokonuje niekiedy bardzo dużych skoków, wyniki pomiarów nie są wiarygodne. Zdolności można ostatecznie wykryć w wieku około pięciu lat.
Czy uzdolnienia są dziedziczne?
Zdolności intelektualne są częściowo dziedziczne. Jednak w około 50% zależy również od wpływów środowiskowych.
Czy istnieją różnice między dziewczynkami i chłopcami?
Zasadniczo mniej więcej taka sama liczba dziewcząt jak i chłopców jest wysoce uzdolniona. Istnieją jednak pewne różnice w rodzaju uzdolnień. Podczas gdy dziewczynki średnio lepiej radzą sobie z zadaniami językowymi, chłopcy są lepsi w rozwiązywaniu problemów przestrzennych.
Czy wszystkie testy inteligencji są skonstruowane w ten sam sposób?
Inteligencja składa się z różnych zdolności. Aby móc określić inteligencję w jednolity sposób, stawia się różne zadania. Jednak wspólne procedury testowe nie zawsze obejmują wszystkie obszary. Może się też zdarzyć, że wyniki dwóch różnych testów różnią się od siebie.
6 Dalsze lektury nt.
- Webb, James T. (Author)
