Najważniejsza wspólność polega na fundamentalnym rozumieniu samodzielnej misji wychowawczej świetlic. Drugą wspólnością jest fundamentalne stwierdzenie dotyczące obrazu dziecka.
Rozróżnia się pedagogiczne widzenie, pedagogiczne myślenie i pedagogiczne działanie. W rozdziale 1.1. krótko przedstawiamy te aspekty.
Koncepcje pedagogiczne i plany edukacyjne nie mogą się wzajemnie zastępować. Chociaż plany edukacyjne spełniają niezbędną funkcję, aby zobaczyć procesy edukacyjne w kontekście, koncepcje pedagogiczne są nadal potrzebne.
Tymczasem wszystkie kraje związkowe posiadają program kształcenia i wychowania (lub odpowiednie „zalecenia” lub „plany orientacyjne”) dla placówek opieki dziennej nad dziećmi. Mają one na celu usprawnienie pracy w placówkach i można się z nimi zapoznać tutaj.
Po raz pierwszy w starych krajach związkowych istnieją wiążące wytyczne dla pracy wychowawczej wszystkich placówek – plany wychowawcze. W nowych krajach związkowych wytyczne te stanowią warianty do narzuconego przez państwo planu kształcenia i wychowania. W obliczu tej nowej sytuacji powstaje pytanie, jakie znaczenie przypisuje się teraz jeszcze koncepcjom pedagogicznym.
Czy – a jeśli tak, to jak – specjaliści mogą pogodzić z tymi koncepcjami aktualne programy kształcenia i wychowania?
[button]Literatura specjalistyczna dotycząca realizacji planów wychowawczych w życiu codziennym[/button]
Spis treści
1. różnice między planami edukacyjnymi a koncepcjami pedagogicznymi
Jeśli dokona się porównania, można wskazać zarówno podobieństwa, jak i różnice.
Najważniejsza wspólność leży w podstawowej koncepcji niezależnej misji wychowawczej świetlicy. Historyczne dziedzictwo koncepcji wychowawczych (takich jak według Fröbela, Montessori, Freineta, Waldorf, Reggio i podejście sytuacyjne) stanowi tło dla nowych planów wychowawczych. Są one kontynuacją starych tradycji, co oznacza, że misja edukacyjna świetlic nie musiała być wymyślana na nowo.
Druga wspólność polega na fundamentalnym stwierdzeniu dotyczącym obrazu dziecka:
Dziecko jest traktowane jako osoba, która od samego początku jest kompetentna, zdolna do uczenia się i chętna do nauki, która pomaga kształtować swój rozwój poprzez aktywność własną i która w medium zabawy i twórczości oraz interakcji i komunikacji z bliźnimi może osiągnąć zawłaszczenie świata, autonomię i zdolność społeczną, jeśli doświadcza uwagi i różnorodnej stymulacji w swoim środowisku. Wczesne dzieciństwo uważane jest za okres największej wrażliwości obrazowej, ale i największej wrażliwości. Postrzegane jest również jako ta faza życia, w której dzieci są najsilniej postrzegane jako „nauczyciele samych siebie”. Oznacza to, że nie tyle ukierunkowane nauczanie umiejętności, co przygotowywanie okazji i wyzwań do zdobywania umiejętności przyczynia się do postępu w rozwoju dziecka.
W przeciwieństwie do tradycyjnych koncepcji pedagogicznych nowe programy kształcenia i wychowania mają charakter programów szkolnych. Podobnie jak one, określają obszary lub dziedziny nauki lub edukacji, opisują treści tych obszarów, nazywają kompetencje, które mają być rozwijane w tych obszarach oraz podają sugestie, jak profesjonaliści mogą wspierać dzieci w nabywaniu tych kompetencji.
W tym kontekście większość nowych planów edukacyjnych postrzega profesjonalistów jako osoby ułatwiające nabywanie kompetencji w poszczególnych obszarach edukacyjnych. Ten mandat wymaga także systematycznej obserwacji, dokumentacji, regularnych rozmów rozwojowych z rodzicami i ukierunkowanego przygotowania dzieci do nauki w szkole.
1.1 Zasady pedagogiczne
Plany edukacyjne charakteryzują się przede wszystkim uporządkowaniem lub podziałem procesów edukacyjnych dzieci na poszczególne obszary.
Natomiast koncepcje pedagogiczne rozwijają i uzasadniają zasady pedagogicznego widzenia, myślenia i działania. Zasady te nie wymagają konstruowania programu, lecz mają na celu uwrażliwienie i zakwalifikowanie dorosłych, którzy biorą odpowiedzialność za dzieci.
W tym celu można wymienić trzy aspekty:
- Wizja pedagogiczna Odnosi się to do profesjonalnej „postawy” wobec dzieci, którą powinien cechować szacunek i uznanie, dążenie do zrozumienia i szukanie właściwych odpowiedzi na sygnały, pytania i potrzeby dziecka.
- Myślenie pedagogiczne Dotyczy to profesjonalnej wiedzy o dzieciństwie przedszkolnym, o specyficznych dla danego etapu życia procesach rozwojowych i edukacyjnych, o znaczeniu różnych doświadczeń (np. przywiązania i autonomii) oraz działań wspierających i stymulujących te procesy. Punkt ten przewiduje również wiedzę o sytuacjach życiowych dzieci i ich rodzin.
- Działanie pedagogiczne Profesjonalizm działania dzieli się w koncepcjach na trzy oblicza. Po pierwsze, mówi się o pedagogice wychowania pośredniego. Podkreśla się w niej rolę wychowawcy jako reżysera stymulującego środowisko do wspierania procesów edukacyjnych dzieci. Po drugie, mówi się o pedagogice przykładu. Podkreśla ona znaczenie samoobserwacji i samokształcenia; ze strony dzieci uczenie się poprzez naśladowanie i identyfikację. Po trzecie, mówi się o pedagogice dialogu. Podkreśla ona znaczenie empatycznej i odpowiedzialnej interakcji profesjonalisty pedagogicznego z dziećmi w celu wspierania i stymulowania procesów edukacyjnych.
2. konieczność koncepcji pedagogicznych
Rozwinięcie, uzasadnienie i wyjaśnienie wymienionych zasad tworzą profil wymienionych koncepcji pedagogicznych. Wymagany profesjonalizm profesjonalistów w ich widzeniu, myśleniu i działaniu odnosi się do dziecka w całości. Oznacza to, że procesy edukacyjne dzieci rozumiane są jako formy aktywności i ekspresji ich indywidualnego i społecznego istnienia, uczenia się i historii życia. To nie podział tych procesów na obszary/dziedziny czy przedmioty stanowi punkt wyjścia i cel profesjonalizacji, ale ich wzajemne powiązanie.
Wynika z tego, że koncepcje pedagogiczne i plany edukacyjne nie mogą się wzajemnie zastępować. Nowe plany edukacyjne spełniają jednak pewną i konieczną funkcję. Polegają one na ustaleniu wiążących standardów jakości (takich jak obserwacja i dokumentacja, a także planowanie i ocena, indywidualne wsparcie dla każdego dziecka oraz podział procesów edukacyjnych na ich poszczególne obszary) dla organizacji codziennego życia pedagogicznego, które obowiązują wszystkich oferentów. Jednak równie konieczne jest dostrzeżenie i zrozumienie tych procesów edukacyjnych w ich kontekście oraz ich wspieranie. Można to zrobić tylko na podstawie koncepcji pedagogicznej.
Linki
Dalsze informacje można znaleźć na stronie Niemieckiego Serwera Edukacyjnego na temat realizacji planów edukacyjnych krajów związkowych dla placówek opieki dziennej nad dziećmi.
3. Literatura fachowa dotycząca realizacji planów wychowawczych w życiu codziennym
- Dieterich, Jörg (Author)
