Rozwój społeczno-emocjonalny przebiega etapami. Tak naprawdę dopiero w wieku 4-5 lat dzieci są w stanie zrozumieć własne emocje.
Podstawowe zaufanie stanowi podstawę zdrowego i funkcjonującego rozwoju w kierunku osoby empatycznej.
Dzięki grom promujesz rozwój umiejętności emocjonalnych, a także społecznych.
Rozumienie własnych uczuć, okazywanie ich i komunikowanie innym – tego wszystkiego dzieci muszą się najpierw nauczyć. Rozwój społeczno-emocjonalny przebiega w różnych etapach i obejmuje całe dzieciństwo.
Jak jednak można wspierać kompetencje społeczne u dzieci i czy jest to w ogóle konieczne?
W naszym artykule przyglądamy się emocjom dzieci i wyjaśniamy, jaki wpływ ma rozwój społeczno-emocjonalny na zachowanie wobec innych.
[button]Dalsze lektury na ten temat[/button]
Spis treści
1. kompetencje emocjonalne decydują o całym życiu
Aby dogadać się w rodzinie i w społeczeństwie, niezbędne są pewne podstawowe umiejętności. Jeśli dzieci nie nauczą się rozumieć własnych uczuć, okazywać ich i zachowywać się odpowiednio, trudno jest innym ludziom je naśladować.
Oprócz powolnego, ale stałego rozwijania kontroli nad własnym światem emocjonalnym, dzieci muszą nauczyć się interpretować emocje u innych ludzi.
W dzisiejszym świecie zawodowym inteligencja emocjonalna nabiera coraz większego znaczenia. Tak zwane miękkie umiejętności pomagają prawidłowo oceniać relacje, wykazywać się niezbędną wrażliwością i wiedzieć, w jakich sytuacjach właściwe jest ujawnianie własnego świata emocjonalnego.
Rada: Rodzice służą swoim dzieciom za wzór do naśladowania. Dlatego zawsze staraj się dawać swoim dzieciom możliwość rozpoznawania swoich emocji.
2. Rozwój społeczno-emocjonalny przebiega etapami
Wspieranie rozwoju językowego:
Naukowcy z Dolnosaksońskiego Instytutu Edukacji Wczesnoszkolnej stwierdzili, że język jest ważnym budulcem na drodze do rozwoju społeczno-emocjonalnego.
Wczesne umiejętności językowe mają pozytywny wpływ, więc powinieneś zwrócić szczególną uwagę na ten obszar. Pełny artykuł można znaleźć tutaj.
Jako niemowlę, uczucia są czymś nowym. Jednak dzieci już w bardzo wczesnym wieku próbują odczytywać mimikę twarzy swoich bliskich opiekunów.
Szczególnie w nieznanych sytuacjach wzrok dziecka lub malucha często automatycznie wędruje do mamy lub taty. Jeśli rodzice są przestraszeni przez psa, dziecko też się boi, ale jeśli rodzice są zrelaksowani, dziecko zwykle reaguje otwarcie i bez uprzedzeń.
Poprzez coraz więcej nowych doświadczeń dzieci stopniowo rozwijają coraz większe umiejętności wyrażania siebie, ukrywania uczuć i rozumienia innych ludzi.
Gdy rozwój społeczno-emocjonalny jest zakończony, dzieci są w stanie..,
- rozumieć swoje uczucia i komunikować je (poprzez mimikę i gesty, a także werbalnie).
- klasyfikować własne uczucia oraz tłumić i udawać emocje (np. radość z niechcianego prezentu).
- rozpoznawać i prawidłowo oceniaćuczucia i emocje innych osób oraz odpowiednio na nie reagować.
Jednak cały rozwój społeczno-emocjonalny u dzieci nigdy nie osiąga stanu ostatecznego. Jeśli jednak konkretnie wspiera się poszczególne aspekty, dzieciom coraz łatwiej jest kwestionować i dostosowywać swoje zachowanie. W ten sposób ustalany jest podstawowy kurs do momentu rozpoczęcia przez dziecko nauki w szkole.
2.1 Niemowlęta są bezradne, ale mają potrzeby
W pierwszych miesiącach życia liczy się przede wszystkim przetrwanie. Niemowlęta są szczególnie zależne od swoich rodziców.
Na początku na pierwszym planie jest zaspokojenie podstawowych potrzeb. Pojawia się więc płacz, gdy dziecko jest głodne lub spragnione. Ale maluchy dają o sobie znać także płaczem, gdy coś je boli lub są w niewłaściwej pozycji leżącej.
Oprócz zaspokojenia podstawowych potrzeb decydujące znaczenie ma fizyczna bliskość i uwaga. Jeśli chcesz wspierać emocjonalnie swoje dziecko, bądź otwartą księgą.
Baw się mimiką twarzy i wywołuj w ten sposób uśmiech na twarzy dziecka. Dzieci już w bardzo wczesnym wieku potrafią rozpoznać silne emocje, takie jak radość czy strach.
Uwaga: W pierwszym roku życia dzieci budują tzw. podstawowe zaufanie do rodziców. Jeśli zostanie ono zaburzone przez brak czułości lub niewystarczające zaspokojenie potrzeb, cierpi na tym cały dalszy rozwój społeczno-emocjonalny.
2.2 Drugi i trzeci rok życia – emocje poza kontrolą
W drugim roku życia powoli rozwija się słownictwo dzieci, dzięki czemu możliwe staje się bardziej konkretne wyrażanie własnych uczuć.
W tym czasie dzieci zaczynają biegać i lubią próbować różnych rzeczy. Pojawiają się również takie uczucia jak złość i agresja, ponieważ dzieci nie mają już spełnionego każdego swojego życzenia.
W fazie buntu dzieci celowo próbują rzucić wyzwanie rodzicom i sprowokować ich do określonych zachowań.
Ich własne emocje są w tym czasie niezwykle silne. Dlatego dzieci potrzebują pomocy, aby je kontrolować.
Rada: Granice są ważne. Jednak zbyt wiele lub zbyt surowe zasady utrudniają rozwój społeczno-emocjonalny, ponieważ dzieci wątpią w siebie. Do pewnego stopnia potrzebują one swobody poruszania się i wyrażania swoich uczuć.
2.3 W wieku 4 i 5 lat dzieci uczą się, jak radzić sobie z własnymi uczuciami.
Dzieci próbują w tym czasie odnaleźć siebie. W przedszkolu często odbywa się odgrywanie ról, co pozwala dzieciom nie tylko na pokazanie własnych uczuć, ale także na wcielenie się w inne postacie.
Wyobraźnia pomaga dzieciom w rozwoju społeczno-emocjonalnym i umożliwia im radzenie sobie z emocjami w sposób ukierunkowany.
Jednak świat emocjonalny nie jest w żadnym wypadku stały. Często wszystko się miesza i pojawiają się sprzeczne emocje. Dlatego dzieci potrzebują w tym czasie pocieszenia, zwłaszcza gdy uczucia zbyt mocno obciążają ich barki.
Poprzez aktywną komunikację w świetlicy dzieci zmuszone są do rozwijania empatii, aby móc się zaprzyjaźnić i dogadać w nowej grupie.
2.4 Wiek szkoły podstawowej – w wieku 6 lat podstawy powinny być prawidłowe
Gdy nadchodzi czas rozpoczęcia nauki w szkole, dzieci są w stanie wyrazić swoje uczucia, rozpoznać emocje u innych dzieci, a także poradzić sobie z krytyką.
Pod warunkiem, że rodzice i wychowawcy wzmocnią dziecko emocjonalnie, będzie ono w stanie w tym momencie,
- zaprzyjaźnić się z innymi dziećmi.
- wyrażać własne uczucia i kontrolować emocje.
- nie postępować egoistycznie, ale iść na kompromis.
3. krótki przegląd faz rozwoju społeczno-emocjonalnego
Poniższa tabela stanowi krótkie podsumowanie najważniejszych punktów poszczególnych faz. Dzieci rozwijają się jednak bardzo indywidualnie, dlatego czasy podane w tabeli mogą się różnić.
| Wiek | Umiejętności |
|---|---|
| rok |
|
| 2 – 3 lata |
|
| Cztery do pięciu lat |
|
| sześć lat |
|
4. promowanie rozwoju społeczno-emocjonalnego
Nauczyciel przedszkola, jak również rodzice w domu mają ważne zadanie w czynieniu dzieci niezależnymi ludźmi, którzy łatwo odnajdą się w społeczeństwie.
Zarówno świetlica, jak i rodzina stanowią małe wycinki całego społeczeństwa. Ważny jest wzajemny szacunek, przestrzeganie zasad lub asertywność, gdy jest to ważne.
Wszystkie te cele można osiągnąć motywując dzieci i wzmacniając ich pewność siebie. Daj dzieciom wiele okazji do interakcji z innymi i wyrażania siebie, aby poprawić ich umiejętności komunikacyjne.
Dzięki ciągłemu uczestnictwu dzieci są znacznie lepsze w obserwowaniu i komunikowaniu własnych emocji.
Wykorzystaj gry do wspierania rozwoju społeczno-emocjonalnego. Szczególnie odpowiednie są
- gry fabularne,
- gry planszowe
- i gry sportowe.
We wszystkich tych rodzajach gier ważna jest współpraca, stawianie się na miejscu innych lub radzenie sobie z pozytywnymi i negatywnymi uczuciami podczas wygranej lub przegranej.
Wskazówka: Małe dzieci uczą się o różnych emocjach również poprzez książki obrazkowe.
5 Dalsza literatura na ten temat
- Saarni, Carolyn (Author)
- Delahooke, Mona (Author)