W naszym obszernym poradniku na ten temat dowiesz się, na czym polega ochrona macierzyństwa. Informujemy o tym, co oznacza okres ochrony macierzyństwa i oczywiście o rozpoczęciu ochrony macierzyństwa.
Oczywiście poruszamy również temat prawa do urlopu, a także trudny temat przedwczesnego porodu.

[button]Dalsza literatura dla beztroskiej ciąży[/button]

1. cel ochrony macierzyństwa

W zasadzie ustawa o ochronie macierzyństwa ma spełniać dwa zadania. Z jednej strony ochronie mają podlegać matka i dziecko. Z drugiej jednak strony każda matka powinna mieć możliwość pracy tak długo, jak uzna to za stosowne.

Ustawa o ochronie macierzyństwa została stworzona po to, aby pogodzić te dwa czynniki. Szczególnie w fazie, w której praca nie wchodzi w rachubę, należy zapewnić ochronę finansową. Kobiety w ciąży nie powinny być zmuszone do pracy, aby sfinansować swoje koszty utrzymania.

Ponadto należy ograniczyć aktywność fizyczną, a w późniejszym okresie całkowicie jej unikać. Oczywiście kobiety w ciąży nie powinny być narażone na działanie substancji niebezpiecznych. W zależności od dziedziny, w której się pracuje, może to skutkować wcześniejszym zakazem zatrudnienia. Jednak bardziej szczegółowo zajmiemy się tym później.

Poza stroną finansową, elementarną częścią ochrony macierzyństwa jest utrzymanie samej pracy. Nikt, kto zachodzi w ciążę nie musi się martwić, że jego praca jest zagrożona.

2 Zakres ochrony macierzyństwa

Prawdą jest, że nie każdy pracujący może powołać się na ustawę o ochronie macierzyństwa. Dotyczy ona jednak dużej liczby pracowników. Nie jest istotne, czy posiada się obywatelstwo niemieckie. Nie ma również znaczenia, czy jest się w związku małżeńskim, partnerskim czy też samotnym. Decydującym kryterium dla zastosowania ochrony macierzyństwa jest miejsce pracy. Dopóki znajduje się ono na terenie Niemiec, dopóty prawo może obowiązywać.

Należy pamiętać, że przepisy dotyczą zasadniczo tylko pracowników. Na przykład każdy, kto pracuje na zasadzie wolnego zawodu lub jest samozatrudniony, nie może powoływać się na ustawę o ochronie macierzyństwa.

Możesz powołać się na korzyści wynikające z ustawy o ochronie macierzyństwa, jeśli

• jesteś zatrudniona za wynagrodzeniem (nie ma znaczenia, czy pracujesz na cały etat, czy tylko na część etatu).
• jesteś w trakcie szkolenia (jednak umowa szkoleniowa musi być oparta na umowie o pracę).
• jesteś pracownikiem domowym lub zatrudnionym w domu.
• są zatrudnieni na stanowiskach marginalnych, które nie podlegają składkom na ubezpieczenie społeczne.
• jesteś pracownikiem sektora publicznego.

Jeśli natomiast jesteś zatrudniony jako urzędnik państwowy przez państwo, rząd federalny lub gminę, obowiązują specjalne zasady. Są one jednak skonstruowane podobnie. To samo dotyczy kobiet-żołnierzy, które zaszły w ciążę.

3. długość okresu urlopu macierzyńskiego

Co do zasady ochrona macierzyństwa rozpoczyna się sześć tygodni przed urodzeniem dziecka. Kończy się osiem tygodni po porodzie. Zawsze jednak można podać tylko szacunkowe dane, dlatego bierze się pod uwagę przewidywany termin porodu.

Przedłużenie tego okresu zawsze można rozważyć, jeśli

• masz więcej niż jedno dziecko (w przypadku bliźniąt lub większej liczby dzieci okres urlopu macierzyńskiego wynosi dwanaście tygodni po porodzie)
• u Twojego dziecka zdiagnozowano niepełnosprawność (okres ten jest również wydłużony do dwunastu tygodni)
• masz przedwczesny poród

W przypadku przedwczesnego porodu zależy to od daty urodzenia. Jeśli Twoje dziecko urodzi się np. sześć tygodni wcześniej, to o ten czas po porodzie wydłuża się okres ochrony macierzyństwa. W ten sposób zamiast regularnych ośmiu tygodni urlopu macierzyńskiego przysługuje Państwu okres 18 tygodni (sześć tygodni plus 12 tygodni).

Jeślinatomiast dziecko pojawi się tylko kilka dni wcześniej, nie ma to zazwyczaj żadnego wpływu na jego rozwój. Niemniej jednak korzystasz z przedłużenia tego okresu o dni, o które dziecko przyszło na świat za wcześnie. Jeśli więc Twoje dziecko urodzi się tydzień za wcześnie, możesz skorzystać z urlopu macierzyńskiego dziewięć tygodni po porodzie.

Poród przedwczesny w rozumieniu ustawy o ochronie macierzyństwa jest zawsze wtedy, gdy

• Twoje dziecko waży przy urodzeniu mniej niż 2500 gramów
• lub Twoje dziecko nie jest jeszcze w pełni rozwinięte
• nastąpił poród martwego dziecka, a waga urodzeniowa dziecka wynosi ponad 500 gramów (poniżej tej granicy nie obowiązują szczególne przepisy ochronne)

Do uznania zawsze wymagane jest zaświadczenie lekarskie.

W przypadku martwego urodzenia (waga urodzeniowa poniżej 500 gramów) poszkodowane kobiety nie mogą ubiegać się o urlop macierzyński, ale możliwe są jeszcze regularne zwolnienia lekarskie i ewentualna pomoc psychologiczna.

3.1 Wcześniejszy urlop macierzyński

Nie każda ciąża jest prosta i nieskomplikowana. Jeśli występują tylko sporadyczne objawy, takie jak nudności czy bóle pleców, to zazwyczaj nie jest to powód do niepokoju. Istnieją jednak również ciąże wysokiego ryzyka, w których nie wystarczy usiąść i odetchnąć od czasu do czasu.

Jeśli w swojej pracy często musisz dźwigać ciężkie przedmioty lub pracować z niebezpiecznymi substancjami, to i tak nie wolno Ci tego robić w czasie ciąży. Po poinformowaniu pracodawcy o ciąży jest on odpowiedzialny za przestrzeganie przepisów ochronnych ustawy o ochronie macierzyństwa (Mutterschutzgesetz, MuSchG). W tym przypadku obowiązuje § 4 MuSchG, który wymienia liczne przypadki szczególne.

Oczywiście nie dotyczy to sytuacji, gdy pozostawiła Pani pracodawcę w niewiedzy, a on nie był w stanie zrobić nic, aby Pani miejsce pracy było dostosowane do ciąży. W tym przypadku zakaz zatrudnienia obowiązuje podczas urlopu macierzyńskiego. Kolokwialnie używa się czasem dość niestosownego określenia urlop macierzyński.

Oprócz ogólnego zakazu zatrudnienia, który dotyczy wszystkich kobiet w ciąży, istnieje również indywidualny zakaz zatrudnienia. W dużej mierze zależy on od stanu zdrowia i stanowiska pracy, do którego ma się prawo.
Aby taki zakaz został nałożony, musisz przedstawić zaświadczenie lekarskie. Musi ono konkretnie wykazać, dlaczego nie jesteś w stanie pracować przed właściwym okresem ochrony macierzyństwa.
W szczegółach może to mieć następujące przyczyny:

• ekstremalne problemy z kręgosłupem
• zdiagnozowana wada szyjki macicy
• obawa przed ciążą wysokiego ryzyka
• zagrażający poród przedwczesny lub mnogi
• inne poważne problemy zdrowotne spowodowane ciążą

3.2 Konsekwencje zakazu zatrudnienia

W przypadku wprowadzenia indywidualnego zakazu zatrudnienia, Twój okres ochronny macierzyństwa (potocznie: urlop macierzyński) rozpoczyna się wcześniej niż planowano. Z reguły jest to lepszy wybór w przeciwieństwie do zwykłego zwolnienia lekarskiego.

Jeśli jesteś „tylko” na zwolnieniu lekarskim, to po sześciu tygodniach otrzymasz dopiero zasiłek chorobowy. Jest to znacznie niższe od Państwa dotychczasowych dochodów. W przeciwieństwie do tego, w ramach zakazu zatrudnienia nie ponosisz tych strat finansowych.

Jeśli jednak ostatnio byłeś zarejestrowany jako bezrobotny, regularne zwolnienie lekarskie może mieć sens. W ten sposób jesteś nadal dostępny dla rynku pracy, przynajmniej w teorii. Jeśli natomiast obowiązuje zakaz zatrudnienia, nie mogą Państwo już zostać umieszczeni i nie otrzymają Państwo dalszych świadczeń dla bezrobotnych.

Więcej szczegółów na temat zakazu zatrudnienia znajdą Państwo w odpowiednim artykule poradniczym na naszej stronie internetowej.

4. najważniejsze szczegóły dotyczące wynagrodzenia podczas urlopu macierzyńskiego

Poza kwestią bezpieczeństwa zatrudnienia, zabezpieczenie finansowe w czasie ciąży jest jedną z najważniejszych kwestii. W czasie trwania urlopu macierzyńskiego obowiązują specjalne zasady.
Od początku urlopu macierzyńskiego jesteś objęta zabezpieczeniem finansowym. Dotyczy to jednak tylko sytuacji, gdy wcześniej pracowałaś w ramach zatrudnienia zależnego. Świadczenia otrzymają Państwo jednak nie tylko od pracodawcy. Prywatne i ustawowe kasy chorych są również zobowiązane do udzielania pomocy kobietom w ciąży i nowym matkom.

Przybiera to formę zasiłku macierzyńskiego. Oprócz zasiłku macierzyńskiego istnieje dalsze świadczenie w postaci zasiłku ochrony macierzyństwa. Jest to również potocznie określane jako zasiłek macierzyński. Jest to świadczenie wypłacane przez pracodawcę.

Uwaga: Ochrona macierzyństwa dla urzędników służby cywilnej jest regulowana odrębnymi przepisami. Są one jednak w dużej mierze tożsame z zasadami ogólnymi. W § 1 rozporządzenia o ochronie macierzyństwa i urlopie rodzicielskim Federacji (MuSchEltZV) jest mowa bezpośrednio o możliwości zastosowania ustawy o ochronie macierzyństwa (MuSchG). Podobnie wygląda ustawodawstwo dla urzędników państwowych krajów związkowych.

4.1 Zasiłek macierzyński – kto i w jakiej wysokości go otrzymuje

W przeciwieństwie do ochrony macierzyństwa, która dotyczy w szczególności pracowników będących na utrzymaniu, również inne grupy zawodowe mogą ubiegać się o świadczenia z kas chorych. Zasiłek macierzyński jest wypłacany wszystkim, którzy

• są zatrudnione.
• prowadzą własną działalność gospodarczą i mają prawo do zasiłku chorobowego z ustawowej kasy chorych (w tym przypadku wysokość ustalana jest na podstawie prawa do zasiłku chorobowego).
• są bezrobotne, ale ich stosunek pracy został prawidłowo rozwiązany w okresach ochronnych.
• są zatrudnieni marginalnie i są ubezpieczeni w ustawowej kasie chorych.

Uwaga: Kobiety prowadzące działalność gospodarczą, które są ubezpieczone prywatnie, nie mogą otrzymać zasiłku macierzyńskiego. Tę lukę finansową można jednak zlikwidować poprzez wykupienie prywatnego ubezpieczenia z tytułu dziennego zasiłku chorobowego.

Kasy chorych nie pokrywają jednak wszystkich kosztów, a jedynie ich część. W czasie ciąży i w okresie bezpośrednio po porodzie można dochodzić następujących kosztów:

• ogólne koszty leczenia i korzystania z usług położnej
• opieka w gospodarstwie domowym, jeśli istnieje taka potrzeba
• zapewnienie pomocy domowej
• Zasiłek macierzyński w maksymalnej wysokości 13 euro dziennie

Kwota ta zależy od Twojego rzeczywistego dochodu przed zajściem w ciążę. Podstawą do tego są Twoje dochody z ostatnich 13 tygodni. Jeśli Twój dochód wynosi 390 euro miesięcznie lub więcej, masz prawo do maksymalnego zasiłku macierzyńskiego w wysokości 13 euro dziennie (390 euro miesięcznie przez 30 dni).

Jeśli jako kobieta jest Pani objęta ubezpieczeniem rodzinnym przez męża, przysługuje Pani jednorazowa wypłata w wysokości 210 euro. Kwota ta wypłacana jest przez Federalne Biuro Ubezpieczeń.

4.2 Dodatek pracodawcy do zasiłku macierzyńskiego

Z kolei z dodatku pracodawcy korzystają tylko te wszystkie kobiety w ciąży i świeżo upieczone matki, które mają okres zatrudnienia. Pracodawca wypłaca różnicę między Twoimi dotychczasowymi dochodami a zasiłkiem macierzyńskim.

Przykładowo, jeśli przed ciążą zarabiałaś 1200 euro netto miesięcznie, to teraz otrzymasz 390 euro zasiłku macierzyńskiego. Twój pracodawca musi zapłacić różnicę w wysokości 810 euro. Wypłata nie jest jednak dokonywana co miesiąc, ale codziennie. Oznacza to, że w miesiącu z 31 dniami lub tylko 28 dniami kwota może się nieco różnić.

W powyższym przykładzie otrzymałby Pan 40 euro dziennie. Twoja firma ubezpieczeniowa musiałaby zapłacić z tego 13 euro. Pozostałą kwotę, czyli 27 euro dziennie, zapłaciłby pracodawca.

Jeśli np. za grudzień 2019 roku otrzymasz zasiłek macierzyński i zasiłek pracodawcy, to jest to miesiąc liczący 31 dni.

W grudniu 2019 r. otrzymałabyś więc teraz 1240 euro, podczas gdy w listopadzie było to 1200 euro. Z tej kwoty pracodawca zapłaciłby 837 euro, a Twoje ubezpieczenie 403 euro.

4.3 Kontynuacja pracy mimo istniejącej opcji ochrony macierzyństwa

W niektórych przypadkach praca podczas ciąży staje się trudniejsza lub niemożliwa. Możliwe jest jednak również, że w odwrotnej sytuacji nie dochodzi prawie do żadnego uszczerbku. Nie każda kobieta chce koniecznie przerwać pracę na sześć tygodni przed urodzeniem dziecka.

Dobra wiadomość jest taka, że sama możesz zdecydować, czy chcesz iść do pracy, czy nie. Jeśli czujesz się dobrze i chciałabyś dalej pracować, nic nie stoi na przeszkodzie. Jednak okres urlopu macierzyńskiego, którego nie wykorzystałaś przed urodzeniem dziecka, nie zostanie w tym przypadku przyznany wstecz.
Dlatego dobrze się zastanów, czy chcesz dalej pracować, czy nie powinnaś zająć się innymi ważnymi sprawami, które po urodzeniu dziecka zwykle schodzą na dalszy plan.

Oczywiście w okresie, w którym pójdziesz do pracy, będziesz otrzymywała pełne wynagrodzenie.

5 Urlop macierzyński i prawo do urlopu – urlop nie wygasa

Większość umów o pracę przewiduje, że do 31.03. lub 31.05. następnego roku musisz wykorzystać stary urlop z poprzedniego roku. W przeciwnym razie uprawnienia te wygasają. Jeśli zajdziesz w ciążę, nie musisz się martwić o pozostały urlop.

Weźmy następujący przykład:
Pozostało Ci jeszcze 7 dni urlopu z ubiegłego roku. Twoja umowa o pracę przewiduje, że musisz wykorzystać stary urlop do 31.03.2020. Jeżeli urlop macierzyński rozpoczyna się 15.03.2020 r., to prawo do urlopu jest nadal otwarte.

Załóżmy, że będziesz nieobecna łącznie przez 14 tygodni (6 tygodni przed i 8 tygodni po porodzie). Ponownie zaczynasz więc pracę dopiero pod koniec czerwca. Właściwie pozostały urlop przepadłby teraz.

Zgodnie z § 17 ustawy o ochronie macierzyństwa pozostały urlop można wykorzystać w tym i następnym roku. Oznacza to, że pozostały urlop musi Pani wykorzystać najpóźniej do 31 grudnia 2021 roku.
Ma Pani zatem dużo czasu, który może Pani zorganizować zgodnie ze swoim życzeniem. Podczas urlopu macierzyńskiego nie nabywa się jednak dodatkowego prawa do urlopu.

6. zmiany w zakresie urlopu macierzyńskiego 2018

Politycy dążą obecnie do wydłużenia ochrony macierzyństwa. W związku z tym zachodzą ciągłe zmiany, które zazwyczaj przynoszą poprawę i rozszerzenie dotychczasowego stanu prawnego.

Innowacje, które wchodzą w życie z dniem 01.01.2018 r:

• rozporządzenie robocze o ochronie macierzyństwa (MuSchArbV) zostanie zintegrowane z ustawą o ochronie macierzyństwa (MuSchG).
• uczennice i uczniowie mogą powoływać się na ustawę o ochronie macierzyństwa
• praca w godzinach od 20.00 do 22.00 może podlegać procedurze uzyskania zezwolenia od władz
• Każdy pracodawca ma obowiązek zaproponować kobiecie w ciąży rozmowę na temat warunków pracy, które mają zostać zmienione.

7. dalsza literatura dla beztroskiej ciąży