1. tężec wykazuje duże osobliwości i ma nietypowy przebieg choroby

Tężectworzy zarodniki (patogeny), które są bardzo odporne na działanie czynników zewnętrznych i mogą przetrwać przez długi czas bez żywiciela. Inną szczególną cechą jest to, że tężec może się rozprzestrzeniać tylko w środowisku beztlenowym, czyli przy braku tlenu.

Kiedy już dojdzie do zakażenia tężcem, bakteria zaczyna teraz produkować w miejscu wejścia dwie toksyny: tetanospazminę i tetanolizynę . Pierwsza toksyna powoduje typowe objawy tężca. Druga powoduje zniszczenie czerwonych krwinek w sposób podobny do zatrucia krwi, przy czym może dojść również do uszkodzenia serca.

Oprócz typowych dla tężca objawów skurczowych mięśni, w dalszym przebiegu dochodzi również do uszkodzenia nerwów. Toksyny bakterii wędrują od miejsca wniknięcia zakażenia wzdłuż nerwów do ośrodkowego układu nerwowego. Jeśli punkt wejścia zakażenia znajduje się na głowie, toksyny wnikają bezpośrednio do określonego odcinka mózgu.

Natomiast jeśli punkt wejścia znajduje się poniżej szyi, wówczas zaatakowany zostaje rdzeń kręgowy. W obu przypadkach dochodzi do zahamowania określonego impulsu nerwowego, co zapobiega nadmiernym skurczom mięśni.

Z powodu awarii tego impulsu hamującego, który działa jak przełącznik sterujący, dochodzi do lekkiej nadpobudliwości i długich skurczów. Skurcze te mogą dotyczyć w zasadzie wszystkich grup mięśniowych.

2. Tężec ma zmienny okres inkubacji i różny przebieg

Jeśli choroba postępuje szybko, pierwsze objawy chorobowe pojawiają się już po kilku dniach. Czasami jednak może to trwać nawet do trzech tygodni. Udokumentowano również przypadki, w których pierwsze objawy pojawiły się dopiero po kilku miesiącach od zakażenia. Krótki okres inkubacji wskazuje na duże „obciążenie patogenami”, co z kolei oznacza ciężki przebieg choroby.

Choroba trwa zazwyczaj do dwunastu tygodni. Po tym czasie objawy znikają na dobre. Pierwszej poprawy stanu można spodziewać się po czterech do ośmiu tygodni.

Wyróżnia się 4 formy tężca:

• Postać uogólniona: Jest to typowy obraz kliniczny, w którym dotknięte jest całe ciało.
• Postaćzlokalizowana: Objawy ograniczone są do poszczególnych kończyn, w których znajduje się miejsce wniknięcia patogenu.
• Tężec cefaliczny jest szczególną postacią, w której rana infekcyjna zlokalizowana jest na głowie. Okres inkubacji jest tu krótszy, ponieważ droga do mózgu jest krótsza.
• Tężecu dziecka nazywany jest tężcem noworodkowym. Nieszczepiona matka zaraża dziecko tężcem. Wynika to najczęściej z niewłaściwej higieny, a patogeny dostają się przez pępowinę.

3 Istnieje kilka objawów tężca u dziecka

U każdej zakażonej osoby objawy objawiają się nieco inaczej:

• Bolesne i sztywne mięśnie (szczególnie w okolicy szyi i twarzy).
• Trudności w przełykaniu
• skurczone mięśnie żucia aż do całkowitej szczęki
• Skurczone mięśnie krtani. Z tego powodu pacjent nie może ani mówić, ani krzyczeć prawidłowo, ale jest w pełni świadomy.
• Skurcze tułowia lub kończyn
• Wzrost ciśnienia krwi
• Ból przy przełykaniu
• Niespokojność, jak również drażliwość
• Sztywny kark

Szczególnym objawem uogólnionego tężca jest szczękościsk. W tym przypadku mięśnie języka i szczęki napinają się, co skutkuje grymasem. Powoduje to stały uśmiech z podniesionymi brwiami. Jest to tak zwany „diabelski grymas”.

Wtrakcie choroby występują silne skurcze w plecach i brzuchu. Skurcze te mogą być tak silne, że łamią się pod nimi nawet trzony kręgów. Skurczom ulegają również mięśnie pęcherza i jelit, co prowadzi do zaparć i uniemożliwia oddawanie moczu.

Tężec u dziecka objawia się również silnym osłabieniem przy piciu. W szczególnej postaci tężca cefalicznego główną dolegliwością są skurcze twarzy.

4. Szczepienia są sprawdzonym sposobem zapobiegania tężcowi u dzieci

Regularne szczepienia przypominające to najskuteczniejszy środek przeciwko tężcowi, który wiąże się z licznymi poważnymi powikłaniami, a nieleczony jest śmiertelny.

Pierwsza antytoksyna została uzyskana już w 1890 roku przez Kitasato Shibasaburo i Emila von Behringa. Tutaj można znaleźć więcej informacji na temat historii tężca.

Ale jak często należy się szczepić i czy istnieją skutki uboczne przy szczepieniu?

Z definicji rozróżnia się czynne i bierne szczepienie przeciw tężcowi. W szczepieniu czynnym pacjentowi wstrzykuje się osłabioną toksynę bakteryjną, a organizm wytwarza własne przeciwciała. W szczepieniu biernym bezpośrednio do organizmu wstrzykuje się już wytworzone przeciwciała.

Szczepienie bierne podaje się zwykle wtedy, gdy mamy do czynienia z otwartym urazem i nie ma ochrony w postaci szczepionki czynnej. Niezależnie od tego, czy jest to szczepienie czynne, czy bierne, wykonuje się je domięśniowo (w mięsień) – na ramieniu, udzie lub pośladku.

Możliwe reakcje na szczepienie to dolegliwości żołądkowo-jelitowe, bóle głowy, gorączka i ból oraz obrzęk w miejscu wstrzyknięcia.

Rada: Aby zapobiec tężcowi u dzieci, należy od 2. miesiąca życia podać tzw. szczepienie podstawowe. W tym samym czasie można podać również szczepionkę przeciwko polio. Następnie szczepienia zapisuje się w karcie szczepień i zgodnie z kalendarzem szczepień następny zastrzyk podaje się w wieku 5 do 6 lat. Od tego momentu co dziesięć lat należy podawać dawkę przypominającą.