W zasadzie nauka przez odkrywanie może sięgać czasów starożytnej Grecji. Jednak nowoczesna definicja pojawiła się w latach 60.
Metoda ta jest szczególnie przydatna do ilustrowania powiązań logicznych. Jak to może wyglądać, można zobaczyć tutaj.
Jak prawie każda koncepcja edukacyjna, nie ma ona tylko pozytywnych stron. Niemniej jednak, podejście w klasie pomaga dzieciom rozwinąć znacznie głębsze zrozumienie pewnych kontekstów.
Uczenie się przez odkrywanie odnosi się do metody edukacji, w której dzieci uczą się w sposób jak najbardziej samodzielny.
W przeciwieństwie do klasycznego nauczania, nauczanie odkrywcze w przedszkolu lub szkole podstawowej pomaga dzieciom łączyć wiedzę z ich własnymi doświadczeniami.
W naszym artykule przedstawiamy przykłady, jak może działać nauczanie eksploracyjne i pokazujemy, w jakim stopniu małe dzieci i uczniowie mogą skorzystać z tej metody.
[button]Dalsze lektury na ten temat[/button]
Spis treści
1. uczenie się przez odkrywanie – metoda znana od dawna
Dziedzina uczenia się przez odkrywanie zyskała wielką sławę dzięki amerykańskiemu psychologowi Jerome’owi Brunerowi. Na początku lat 60. wywarł on znaczący wpływ na kierunek rozwoju edukacji.
Mimo że pedagodzy położyli później znacznie większy nacisk na uczenie się przez odkrywanie, metodologia ta nie jest bynajmniej nowa. Wzmianki o uczeniu się przez odkrywanie lub eksplorację można znaleźć już w starożytnej Grecji.
Celem jest zawsze nauczenie się, jak się uczyć. Dlatego dzieci powinny najpierw same odkrywać zjawiska, zanim wspólnie przedyskutują, w jakim stopniu można coś wyjaśnić.
Wskazówka: Uczenie się przez odkrywanie szczególnie dobrze nadaje się do nauczania przedmiotów ścisłych lub matematyki.
2. aktywne poznawanie świata
Prawie wszystkie dzieci w przedszkolu lub szkole podstawowej są z natury ciekawskie, chętne do kwestionowania wszystkiego i dowiadywania się jak najwięcej. Klasycznie można to zauważyć w pytaniach „dlaczego”. Każde odpowiadające pytanie uzupełniane jest o kolejne „Dlaczego?” i szybko doprowadza niejednego rodzica do szału.
Jednak podejście, które za tym stoi jest szczególnie ważne, ponieważ dzieci chcą się uczyć więcej. Chcą wiedzieć jak najwięcej i jak jedna rzecz jest połączona z drugą.
Nauka przez odkrywanie wykorzystuje tę naturalnie daną ciekawość, aby krok po kroku wyjaśniać świat i czynić go nieco bardziej zrozumiałym.
Poprzez świadomie konstruowane sytuacje każde uczące się dziecko rozwija w sobie chęć znalezienia odpowiedzi na pytania, które pojawiają się automatycznie.
Ogromna zaleta uczenia się przez odkrywanie polega przede wszystkim na tym, że dzieci same odkrywają pewne rzeczy. Jeśli natomiast coś zostanie im podane w sposób ogólny, to znacznie trudniej jest im zapamiętać to, co nie jest oparte na ich własnych doświadczeniach.
Nawet jeśli nauczyciele w szkole lub wychowawcy w przedszkolu aktywnie prowadzą dzieci przez pewne zadania, to i tak faktyczne odkrycie należy do dzieci.
Szczególnie ważne jest jednak, by nauczyciele i wychowawcy udzielali jak najmniej wskazówek. Jeśli natychmiast udzielają wyjaśnień, nie odpowiada to już podejściu opartemu na uczeniu się przez odkrywanie, a dzieci nie są zmuszane do samodzielnego zastanowienia się nad rozwiązaniem problemu.
Uwaga: Mimo że metodą uczenia się przez odkrywanie można osiągnąć bardzo dobre rezultaty, poważnym problemem jest to, że proces ten jest bardzo czasochłonny.
Dlatego też uczenie się przez odkrywanie nie może być stosowane stale, a jedynie jako uzupełnienie.
3. uczenie się przez odkrywanie w praktyce
Eksperyment ze świeczką:
Na tym szczegółowym przykładzie można zobaczyć, jak uczenie się przez odkrywanie może działać na lekcjach fizyki.
Mimo że teoretycznie jest to całkiem zrozumiałe, jak może przebiegać uczenie się przez odkrywanie, pojawia się logiczne pytanie, jak można to wprowadzić w przedszkolu lub szkole podstawowej.
Szczególnie w dziedzinie matematyki istnieje wiele przykładów uczenia dzieci liczb, ilości i związków.
W przypadku małych dzieci, na przykład, umieśćcie w kupce kuleczki różnej wielkości i zapewnijcie dzieciom trzy pojemniki do wypełnienia.
Postaw przed nimi różne zadania. Z jednej strony można spróbować napełnić jak najwięcej kulek do jednego pojemnika. Z drugiej strony, należy zmieścić wszystkie kuleczki. Czy można wykorzystać przestrzenie?
Dzieci powinny opracować własną strategię rozwiązania.
Jeśli dzieci są już trochę starsze, spróbujcie oszacować prędkości. Jak można sprawdzić, czy szybszy jest rowerzysta, samochód czy pociąg?
Przykład, który krótko wyjaśnia trzy fazy uczenia się przez odkrywanie (konfrontacja, eksploracja i prezentacja) można zobaczyć na tym filmie na YouTube:
4. zalety i wady uczenia się przez odkrywanie w skrócie
W poniższym krótkim przeglądzie znajdziesz najważniejsze zalety i wady koncepcji Discovery Learning w skrócie:
- samodzielne uczenie się promuje głód wiedzy
- Rozwój głębszego zrozumienia zależności
- dzieci uczą się lepiej zarządzać swoim czasem
- interakcji społecznych podczas pracy w grupach (umiejętność pracy w zespole)
- metoda ta nie jest odpowiednia dla każdego przedmiotu
- jest bardzo czasochłonna, przez co stosunkowo niewiele można nauczyć się w klasie
- czasem trudno jest rozpocząć pracę, jeśli cel jest niejasny i dzieci nie wiedzą, co właściwie jest pożądane w zadaniu otwartym.
- nie każde dziecko dobrze pracuje w zespole (silni uczniowie przejmują inicjatywę)
Jak widać z tej krótkiej listy, koncepcja ta nie sprawdza się w każdym przypadku, ale generalnie jest dobrym sposobem na wprowadzenie dzieci w ważne konteksty i trwałe ich zapamiętanie.
